Longkankeronderzoek

Het identificeren van veranderingen in het afweersysteem bij patiënten met longkanker 

In Nederland krijgen jaarlijks zo’n 14.000 patiënten de diagnose longkanker. Het merendeel van de patiënten heeft het subtype niet-kleincellige longkanker. Deze vorm van longkanker is vaak al in een verder gevorderd stadium op het moment van diagnose. Of de patiënt de ziekte overleeft hangt sterk samen met het stadium waarin de ziekte wordt ontdekt. De 5-jaarsoverleving bij stadia 1 en 2 is veel hoger dan wanneer de ziekte al in stadia 3 of 4 is.

Dr. Rianne Vaes en Prof. Dr. Dirk de Ruysscher doen onderzoek naar Longkanker. In januari heeft Rianne ons meer verteld over de fase waarin hun onderzoek zich bevindt. “De focus van ons onderzoek is met name gericht op het identificeren van behandeling gerelateerde veranderingen in het afweersysteem in patiënten met longkanker. Ons doel is om indicatoren in het bloed te kunnen identificeren die de mate van activatie van het eigen afweersysteem voor en tijdens de behandeling kunnen weergeven.” Legt Rianne uit.

Immuuntherapie als onderdeel van de behandeling
“Een operatie is bij een vroeg stadium de behandeling van keuze. Maar bij stadium 3 kijken we eerder naar een alternatief, zoals radiotherapie. Bij een vergevorderd stadium (4) bestaat de behandeling vaak uit een combinatie van immuuntherapie dat eventueel wordt gecombineerd met chemotherapie. Immuuntherapie is een behandeling met medicijnen dat het afweersysteem van het lichaam kan aanzetten om actief te worden tegen tumorcellen. Deze immuuntherapie bestaat uit een specifieke remmer die zich kan binden aan de afweercel of aan de tumorcel. Wanneer deze specifieke remmer zich aan een van deze cellen bindt wordt er als het ware een blokkade opgeheven waardoor juist je eigen afweercellen de tumorcellen beter kunnen herkennen en aanvallen.”

Belang van de juiste behandelcombinatie
Een combinatie met immuuntherapie verbetert de kans op overleving, toch is er nog veel winst te behalen. Het kan zo zijn dat de patiënt resistent is voor deze immuuntherapie of ze kunnen resistentie ontwikkelen tijdens de behandeling. De effectiviteit van de remmers is heel erg afhankelijk van de afweerreactie tegen de tumor. Het is belangrijk om de juiste behandelcombinatie te geven zodat je zowel je eigen afweerreactie zo sterk mogelijk kan maken tegen de tumor, maar ook dat wanneer het nodig is je zo’n remmer daaraan toe kan toevoegen. “Wij zijn in ons onderzoek op zoek naar die juiste combinatie.”

Radiotherapie die de afweer stimuleert
“Wat we weten is dat radiotherapie je eigen afweerreactie kan stimuleren. Dus wanneer de tumor wordt bestraald kunnen er bepaalde factoren worden uitgescheiden die een signaal afgeven aan je afweersysteem die daardoor de tumor kunnen aanvallen. Maar de factoren die vrij komen kunnen de afweerreactie niet alleen stimuleren, ze kunnen het ook onderdrukken. Het is dus belangrijk om de juiste balans te vinden. Wij proberen vanuit preklinische studies de stap te maken naar de patiënten.”

Fase van het onderzoek
Er zijn nog heel veel vragen. Welke effecten hebben de behandelingen op de patiënt? En dan met name op het afweersysteem? Hoe bepalen we of we de juiste combinatie geven? Welke dosis bestraling is bijvoorbeeld nodig om zo’n effectieve afweerreactie teweeg te brengen? Is er wel of geen combinatie met immuuntherapie nodig? Hoe zorgen we dat we kunnen voorkomen dat patiënten onnodig met een bepaalde therapie behandeld worden?

“Wij gaan de eerste bevindingen valideren in grotere patiëntengroepen. In de biobank van Maastro zitten op dit moment zo’n 800 bloedsamples van patiënten met longkanker. Wij zijn bezig met het plannen van ons onderzoek, ook zijn we voldoende funding aan het verzamelen. We hopen dan snel de stap naar de patiënt te kunnen maken.”